Hoofdstuk 7

Share on: Facebook Twitter Linkedin

Natuurlijke bronnen moeten we in ere houden en beschermen. Voor ons als bedrijf in de agrarische sector is een gezonde aarde ons hoogste goed. Om bij te dragen aan een verantwoord gebruik hiervan richten wij ons op:

het verminderen van de milieuvoetafdruk van de eigen organisatie;
het ontwikkelen van aardappelrassen die qua duurzaamheid beter scoren;
het verminderen van transportkilometers o.a. door het stimuleren van ‘local for local’ teelten;
het nemen van meer verantwoordelijkheid in de keten.

Doelstellingentabel*

Reduceren impact op het milieu door eigen organisatie

Energieverbruik

Voor onze eigen organisatie in Nederland en alle buitenlandse vestigingen willen we het energieverbruik en de CO₂-emissies verminderen. We zijn begonnen in Nederland met ons hoofdkantoor in Joure, R&D Center en kassen in Metslawier, kwaliteitscentrum in Emmeloord en de opslag- en sorteerbedrijven in Emmeloord, Stiens en Wehe den Hoorn. De volgende stap is het inventariseren hoe we op de internationale vestigingen het verbruik kunnen reduceren.

“100% groene energie”

Frouwkje Riedstra | financieel medewerker

Energiebesparingplan

Aan de hand van een nulmeting in 2013 hebben we inzicht in ons verbruik per locatie. Hieruit is een Energiebesparingplan voortgekomen met een aantal belangrijke punten voor verbetering.

Mogelijkheden voor verbetering zijn:

Verlichting vervangen door LED- of T5 verlichting	Energiebesparing 40 – 60%
Dubbel glas	80%
Warmteterugwinning (van koelmachines)	€ 4.500 per locatie per jaar
Tegengaan sluipverbruik	Op alle locaties
Duurzame energieproductie	- 25% besparing energieverbruik

Duurzame energieproductie

Voor alle locaties is een berekening gemaakt voor de opwekking van duurzame energie door middel van zonnepanelen. Hieruit blijkt dat bijna 25% van het totale eigen energieverbruik duurzaam kan worden opgewekt.

Locaties	Vermogen	Productie
	[kWh/piek]	[kWh/jaar]

Joure	75	72.000
Metslawier	153	143.000
Kwaliteitscentrum	55	49.000
Emmeloord	260	214.000
Stiens	280	242.000
Wehe den Hoorn	228	203.000

Totaal	1.051	923.000

In de komende periode wordt bekeken welke stappen er nodig zijn om over te schakelen naar het opwekken van eigen duurzame energie.

Duurzame kassen

In Metslawier staan ons Research & Development Center en onze kassen. In deze kassen worden nieuwe rassen voortgebracht bestemd voor miljoenen consumenten wereldwijd. In 2010 is een compleet vernieuwd en duurzaam kassencomplex gebouwd. Er wordt onder andere gebruik gemaakt van duurzame technieken om de kassen te verwarmen (Warmte Koude Opslag), de bewatering te regelen (opvang en gebruik grijswater) en ongedierte buiten te houden (gesloten kassen).

Lees meer over onze duurzame kassen

Mobiliteit

Videoconferencing

Jaarlijks worden vele reizen over de gehele wereld gemaakt tussen de verschillende vestigingen, naar proefvelden en klanten. Om kosten te besparen en autokilometers en de vluchtbewegingen te verminderen sporen we iedereen aan om daar waar mogelijk meer gebruik te maken van videoconferencing.

Verduurzaming wagenpark

Voor het verduurzamen van het leasewagenpark is een plan ontwikkeld. HZPC wil het gebruik van energiezuinige auto’s stimuleren. We hanteren een bonus-malusregeling. Deze regeling houdt in dat auto’s met een energielabel C, B en A worden gestimuleerd door een (oplopende) bonus toe te passen op de vastgestelde normleaseprijs. Op auto’s met een energielabel vanaf D wordt een (oplopende) malus toe gepast op de vastgestelde normleaseprijs.

In de loop van 2014 zullen we een volgende stap nemen om het wagenpark verder te optimaliseren voor wat betreft verdere verduurzaming en vergroening. De wijziging houdt concreet in dat er voortaan twee grenzen worden gehanteerd waaraan een auto wordt getoetst:

Een maximale CO₂-uitstoot van de auto per functiecategorie. De doelstelling voor 2015 is dat voor het gehele wagenpark de gemiddelde CO₂-uitstoot niet meer dan 120 g/km is.
Een maximaal normleasebedrag inclusief brandstofverbruik (door de brandstof mee te rekenen in de toetsing, wordt de keuze voor een auto met een gemiddeld lager brandstofverbruik gestimuleerd).

Optioneel wordt in de nieuwe autoregeling toegevoegd:

NS OV Business Card
Controle bandenspanning op locatie
Inzet van vakantieauto
Keuze alternatieve brandstofsoorten

Digitaal beleid

We hebben het doel om het papierverbruik van HZPC in Nederland de komende twee jaar tot 2016 met 20% te verminderen. Sinds 2014 kopen we FSC keurmerk papier of gerecycled papier in.

Papierverbruik per jaar (2013)


HZPC Holland:	515.000 vel A4
R&D Metslawier:	50.000 vel A4
ZOS:	75.000 vel A4

Wat we inmiddels digitaal doen	Wat we van plan zijn

Loonstroken	PR Materialen
Overstap naar eerste digitale facturen	Jaarverslag
Jaarverslag (gedeeltelijk)	Bewust printen aanmoedigen
Mailings, notulen, vergaderstukken, uitnodigingen digitaal	Door automatiseringsaanpassingen mogelijk maken om meer digitaal te werken
Afgeschreven printers vervangen door nieuwe dubbelzijdige printers	Meer dubbelzijdige printers plaatsen of 1 printer per afdeling
Duurzaamheidsverslag

Ontwikkeling duurzame aardappelen

Ontwikkelen nieuwe rassen met hogere opbrengst tegen lagere impact

Het ontwikkelen van nieuwe rassen met hoge (intrinsieke) kwaliteiten, voor teelt onder moeilijkeomstandigheden zoals hitte of droogte of op arme grond, is een speerpunt in onze veredelingsstrategie. Research & Development (R&D) is daarom een belangrijk onderdeel van onze bedrijfsvoering.

Met een breed netwerk aan proefveldlocaties wereldwijd hebben wij de belangrijkste klimaten en teeltcondities in onze rasbeproeving opgenomen. Door onderzoek naar de optimale mate van irrigatie en bemesting per ras willen wij de prestaties van onze rassen nog verder verbeteren.

R&D voert onder andere projecten uit rond stress (uitdagende omstandigheden als hitte, droogte, arme grond). Deze projecten zijn gericht op het ontwikkelen van rassen met een hoge opbrengst aangevuld met diverse resistenties. Hiermee willen we zowel het rendement voor de pootgoedteler in Nederland als het rendement voor de teler op de eindbestemming verhogen.

Onze kweekvijver wordt mede gevoed door onze sterke groep exclusief aangesloten kwekers die we vanaf het vierde beproevingsjaar aansluiten op ons interne selectieprogramma. Met de hulp van deze kwekers hebben we het rassenpakket voor bijvoorbeeld de sector Traditional in 2013/2014 kunnen aanvullen met nieuwe rassen als: Panamera, Farida, Lucinda, Memphis en Flamenco.

Een voorbeeld van een jong ras dat goede potentie heeft voor de stressvolle teeltgebieden is het ras Panamera. Bijzonder aan dit ras is zijn droogtolerantie en stikstofefficiëntie. Dit bespaart kosten voor de teler.

Lees meer over Research & Development

Voedsel voor de aardappel

Duurzame voedselproductie begint bij de bodem. Een aardappelplant levert onder optimale groeicondities vele malen beter. De opbrengstverschillen worden voor 70% verklaard door bodemstructuur en voor 30% door bemesting. Bemesting leek altijd vanzelfsprekend. Dat is geheel veranderd. Vanwege milieuwetgeving maar ook vanwege schaarste wordt nu anders naar bemesting gekeken. Grondstoffen, mineralen zoals Stikstof (N) en Fosfaat (P), zijn niet on uitputtend. Er zijn nog maar een paar regio’s in de wereld die zuiver fosfaat delven. Juist dit element is een zeer belangrijk mineraal voor de groei van de aardappelplant.

Doordat er minder meststoffen gebruikt worden, krijgen sommige aardappelrassen geen optimale voeding. Zij kunnen gevoelig worden voor bepaalde ziekten. Bijvoorbeeld door Magnesium tekort neemt de gevoeligheid voor Alternaria (schimmelziekte) sterk toe voor een aantal rassen.

HZPC heeft twee proefvelden met verschillende N-trappen, en één locatie met Kali-trappen aangelegd. Voorafgaand wordt de bodemvoorraad gemeten en tijdens de groei wordt met bladanalyse gemeten wat het ras opneemt. Dit met een aantal rassen. Het geeft ons niet alleen inzicht in het resultaat van N op bijvoorbeeld opbrengst en kwaliteit, maar ook de interactie met andere mineralen en we kijken of het ras gevoeliger wordt voor ziekten. We leren het ras daardoor nog beter kennen. Met deze kennis kunnen we nieuwe of verbeterde aardappelrassen produceren die minder ziektegevoelig zijn of optimaal presteren onder uitdagende omstandigheden.

Een aantal rassen zijn inmiddels zo efficiënt in hun nutriëntenopname dat ze met heel weinig toe kunnen om een optimale prestatie te kunnen leveren. Een goed voorbeeld hiervan is het ras Mozart, dat met 60-70% van de normale bemesting de beste prestatie levert.

De waterfootprint van de aardappel

De productie van voedsel is verantwoordelijk voor 85% van het jaarlijkse waterverbruik in de wereld (Arjen Hoekstra, hoogleraar watermanagement Universiteit Twente in Trouw). Hoekstra ontwikkelde het begrip ‘watervoetafdruk’, een model om inzicht te krijgen in de hoeveelheid water die via diverse voedingsmiddelen de wereld over getransporteerd wordt.

De gemiddelde wereldwijde ‘waterfootprint’ van aardappelen is 290 liter/kg. In Nederland met hoge opbrengsten en veel bewolking maar 100 liter/kg. Chips daarentegen kost gemiddeld 1040 liter water per kg product. Ter vergelijking het gemiddelde wereldwijde waterverbruik bij andere gewassen en producten:

Is de aardappel een watervreter? We vragen het aan Anton Haverkort, gewasecoloog bij Plant Research International (PRI) van Wageningen UR en gespecialiseerd in teeltsystemen van aardappelen. Lees het artikel >>

prof.dr.ir. AJ (Anton) Haverkort

Ontwikkelen plan voor een sustainability index voor rassen

We hebben de ambitie om een sustainability index voor onze aardappelrassen te maken. In deze index worden de verschillende duurzame eigenschappen per ras opgenomen en gewogen. Aan de hand van deze sustainability index kunnen telers bepalen welke duurzame varianten zij willen inkopen die voor hun markt- of klimaatomstandigheden de beste prestatie leveren.

De sustainability index verwachten we in 2015 gereed te hebben.

Verbeteren Logistiek en verpakking

Local for local teelt in Europa

Hoe houden we transportkilometers van pootgoed en aardappelen beperkt? Deze vraag staat hoog op onze agenda. We streven ernaar om zoveel mogelijk lokaal te produceren. HZPC produceerde in 2013 in Europa ruim 17.700 ha pootgoed. Van deze productie vond 66% in Nederland plaats.

Voor de Europese productie kwam het pootgoed vijf jaar geleden nog voor 78% uit Nederland. Dat willen we verminderen. We telen daarom local for local. Concreet betekent dit dat in de UK, Frankrijk, Duitsland, Polen en Finland, omdat daar een eigen HZPC productielocatie is, lokaal pootgoed van HZPC voor de lokale markt wordt geteeld. Teelt dichtbij huis dus, daar waar de afzetmarkt is. Door deze local for localstrategie worden transportkilometers van het pootgoed beperkt.

Toch is het soms beter om te exporteren vanuit Nederland. Een goede opbrengst van een hoog kwalitatief Nederlands veld exporteren naar bijvoorbeeld Brazilië kan minder impact op het milieu hebben dan ze lokaal in Brazilië te produceren.

Er zal naar de omringende landen echter altijd export plaats blijven vinden. Dit vanwege het feit dat er vanuit een aantal van deze productielanden behoefte zal blijven aan hoogwaardig pootgoed vanuit Nederland. Dit wordt vervolgens enkele jaren nageteeld in het betreffende land. Daarna komt het lokaal op de markt om consumptieaardappelen van te produceren. Ook kan het voorkomen dat de klanten voorkeur hebben voor Nederlands origine. In dat geval wordt vanuit Nederland geëxporteerd.

De export naar andere landen in Europa, het Midden Oosten en Afrika vindt voornamelijk vanuit Nederland plaats.

Aandeel van lokaal geproduceerd pootgoed van de totale pootgoed verkoop in Europese productielanden (buiten Nederland):

Optimaliseren transport van pootgoed

HZPC verzorgt het transport van aardappelen en pootgoed. De verdeelfunctie om het pootgoed en aardappelen te distribueren ligt in Nederland. Vanuit verschillende distributiecentra worden de aardappelen en het pootgoed wereldwijd geëxporteerd. In Nederland vinden daarom meer transportbewegingen plaats dan in het buitenland. De uitdaging is om de logistiek zo efficiënt mogelijk in te richten zodat het aantal transportbewegingen beperkt blijft.

Transport per vrachtauto heeft impact op het milieu en is kostbaar. Minder vrachtwagens op de weg dragen bij aan een betere doorstroming van het verkeer. Daarom zijn we gestart met de inzet van binnenlandse vrachtvaart. Via de Nederlandse wateren werden in seizoen 2013 ruim 400 containers (met 25 ton aardappelen per container) vervoerd naar de haven van Velsen en Rotterdam.

Gebruik duurzame verpakking

We spreken met onze toeleveranciers over hun inzet op het gebied van duurzaamheid. Een belangrijke groep toeleveranciers zijn verpakkingsbedrijven. Jaarlijks wordt een grote hoeveelheid jute zakken gebruikt voor de verpakking van pootgoed. Dit zijn voornamelijk 50 kg en 25 kg zakken. Jute is een natuurproduct dat al vele jaren met succes gebruikt wordt voor de verpakking van pootgoed. Het zorgt voor kwaliteitsbehoud van het pootgoed tijdens transport en bewaring. Een belangrijk pluspunt van jute is dat het een natuurproduct is en 100% biologisch afbreekbaar.

De jute die gebruikt wordt voor de productie van de aardappelzakken komt vooral uit Bangladesh. De producenten van jute zakken waar HZPC zaken mee doet, werken aan het verder verduurzamen van de lokale productie van de jute.

We maken gebruik van diverse vormen van verpakking voor pootgoed.

Pallets
De pallets die we gebruiken voor transport zijn gemaakt van verantwoord hout. We hebben bestudeerd of we kunnen overstappen op het gebruik van europallets met statiegeld. Dat is momenteel niet mogelijk door de afwijkende afmetingen van de europallets ten opzichte van de pallets die wij nodig hebben.

De pallets die naar landen als het Midden-Oosten en Afrika gaan blijven daar. Daar worden zij door lokale bedrijven en door de bevolking voor allerlei doeleinden hergebruikt. Terugleveren van deze pallets is onmogelijk om fytosanitaire redenen. De pallets die worden ingezet voor export hebben bij fabricage een hittebehandeling ondergaan om aanwezige ziektekiemen te doden. Hergebruik van deze pallets in de pootgoedproductielanden zou een te groot risico zijn op het binnenhalen van quarantaine ziekten.

Ketenverantwoordelijkheid

Selecteren telers en kwekers met een duurzaamheidsprogramma

Het verduurzamen van de aardappelketen kunnen wij als HZPC niet alleen. Daar hebben wij de telers ook bij nodig. De Stichting Veldleeuwerik ondersteunt telers om hun bedrijf te verduurzamen. Verbetering van de bodem is een belangrijk onderdeel van dit traject. Duurzaam gebruik van de grond is van belang voor de teler en voor HZPC. Ook de volgende generaties moeten nog aardappels kunnen telen. Opbrengsten en kwaliteit kunnen alleen maar omhoog door goed gebruik van de grond.

De Stichting Veldleeuwerik heeft in de afgelopen jaren een methode ontwikkeld om het akkerbouwbedrijf te verduurzamen. Dit begint bij de bodem, het belangrijkste kapitaalgoed op een akkerbouwbedrijf. Veldleeuwerik heeft vanaf 2011 een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Er is een groei gerealiseerd van 46 naar 363 akkerbouwers in alle akkerbouwgebieden van Nederland. Daarnaast is het aantal HZPC-telers dat in Veldleeuwerik participeert in twee jaar gegroeid van 6 naar 53. HZPC heeft zich in 2012 aangesloten bij de Stichting Veldleeuwerik.

Akkerbouwers die meedoen aan Veldleeuwerik werken gezamenlijk aan een toekomstbestendig bedrijf. Iedere akkerbouwer maakt samen met een adviseur zijn eigen beleidsplan om te bepalen waar hij in de komende jaren met zijn bedrijf wil staan. Om dat doel te bereiken wordt jaarlijks een actieplan gemaakt.

De ervaringen van deelnemende akkerbouwers zijn heel positief. Ze geven aan veel van elkaar te leren. In regiobijeenkomsten houden collega akkerbouwers (onder begeleiding van de externe adviseur) elkaar de spiegel voor, inspireert men elkaar met ideeën en daagt men elkaar uit. Het resultaat hiervan is dat men vaak sneller stappen maakt om acties uit te voeren dan dat men alleen zou doen. Geen onnodige zaken voor de buitenwereld, maar met een praktische insteek stappen maken voor een toekomstbestendig bedrijf.

Op basis van 10 indicatoren werken telers samen aan hun eigen duurzaamheidsplan.

De 10 indicatoren van Veldleeuwerik:

1. Productwaarde	6. Water
2. Bodemvruchtbaarheid	7. Energie
3. Bodemverlies	8. Biodiversiteit
4. Voedingsstoffen	9. Menselijk kapitaal
5. Gewasbescherming	10. Lokale Economie

Bezoek de website van Veldleeuwerik

Sippenburch op weg naar duurzaamheid

Het akkerbouwbedrijf ‘Sippenburch’, het landbouwbedrijf van HZPC, neemt deel aan Veldleeuwerik. Durk Seepma (bedrijfsleider) is enthousiast over dit initiatief. Afgelopen jaar zijn er diverse duurzame initiatieven in gang gezet, zoals aaltjesresistente groenbemesters, biofumigatie en een biobak voor restanten spuitvloeistof.

Durk: “Het belangrijkste is dat we ons als agrarische sector bewust zijn van onze plaats in de samenleving. We moeten in contact blijven met de consumenten, die steeds minder weten van de landbouw en hoe het voedsel geproduceerd wordt. We worden door de maatschappij scherp in de gaten gehouden en moeten in onze bedrijfsvoering rekening houden met de wensen vanuit de maatschappij en uitleggen wat we doen.”

Deelname
Deelname aan Veldleeuwerik wordt door HZPC (vooralsnog) niet verplicht gesteld aan de telers. We proberen wel telers te overtuigen om hier aan mee te doen. We zijn zelf lid en we vinden het een goede werkwijze voor telers om aan duurzaamheid te werken. Op telerbijeenkomsten zoals in februari 2014, zijn we specifiek ingegaan zijn op bodem en bemesting als centraal thema. Dit is een belangrijk onderdeel van Veldleeuwerik. Er zijn inmiddels 53 telers die aangesloten zijn bij HZPC lid van Stichting Veldleeuwerik. Het is ons doel dat dit aantal jaarlijks met minstens 12 telers toeneemt.

GlobalG.A.P.
GlobalG.A.P. is de standaard voor voedselproductie. Wereldwijd produceren meer dan 100.000 telers volgens deze voedselveiligheidsnormen. Per 2012 zijn de eisen aangescherpt en wordt er meer verantwoordelijkheid voor de voedselveiligheid bij de teler neergelegd.

Telers die aangesloten zijn bij HZPC dienen te voldoen aan de GlobalG.A.P. standaard. Het certificaat heeft voedselveiligheid als basis maar heeft ook diverse MVO-criteria opgenomen. Bijvoorbeeld dat de teler zich moet houden aan de wettelijke regels op gebied van gewasbeschermingsmiddelen.

HZPC heeft er in 2002 voor gekozen om de certificering zelf op te pakken. GlobalG.A.P. biedt de mogelijkheid om de audits uit te laten voeren door de afzetorganisatie. ECAS ziet toe op een juiste uitvoering van de audits die door HZPC worden uitgevoerd. Dit is een manier van certificeren die buiten Nederland veelvuldig wordt toegepast. Deze werkwijze heeft als consequentie dat alle teeltbedrijven aan de norm moeten voldoen voordat alle telers als groep gecertificeerd kunnen zijn.

Eisen stellen aan toeleveranciers (transportbedrijven)

Met transporteurs zijn we in 2013 gestart met de eerste gesprekken over duurzaamheid. Er loopt in inventarisatie bij de vaste transporteurs om na te gaan wat zij doen op MVO-gebied. Op basis van deze inventarisatie zullen we bepalen wat we als norm willen stellen voor onze transporteurs.

Selecteren van toeleveranciers (verpakkingsbedrijven) met een duurzaamheidsprogramma

HZPC bespreekt met haar toeleveranciers de inzet op het gebied van duurzaamheid. Een belangrijke groep toeleveranciers zijn verpakkingsbedrijven. Jaarlijks wordt een grote hoeveelheid jute zakken gebruikt voor de verpakking van pootgoed. Dit zijn voornamelijk 50 kg en 25 kg zakken. Jute is een natuurproduct dat al vele jaren met succes wordt gebruikt voor de verpakking van pootgoed.

Jute die gebruikt wordt voor de productie van de aardappelzakken komt vooral uit Bangladesh. De producenten van jute zakken waar HZPC zaken mee doet werken aan het verder verduurzamen van de lokale productie van de jute.